Şebnem Korur Fincancı'nın beraat kararı bozuldu

3 Kasım 2020 tarihinde İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi, Özgür Gündem gazetesiyle dayanışma kampanyasına katıldıkları için yargılandıkları davada beraat eden Türk Tabipler Birliği Başkanı Şebnem Korur Fincancı, Sınır Tanımayan Gazeteciler Türkiye temsilcisi Erol Önderoğlu ve gazeteci-yazar Ahmet Nesin hakkında verilen beraat kararını eksik inceleme sebebiyle usul yönünden oy birliğiyle bozdu.

Üç hak savunucusu Özgür Gündem gazetesinin maruz bırakıldığı yargısal tacize karşı, gazeteyle dayanışma amacıyla 2016 yılının Mayıs ayında başlatılan Nöbetçi Yazı İşleri Müdürü kampanyasına katıldıkları için “terör örgütü propagandası” suçlamasıyla İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesinde (ACM) yargılanmış ve 17 Haziran 2019 tarihinde beraat etmişlerdi.

İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi, İstanbul 13. ACM’nin insan hakları savunucularının sembolik geçici yayın yönetmenliği yaptıkları ve bunun “fiilen yerine getirildiğinden” sebeple gazete içeriğinden haberdar olmadıkları ve dolayısıyla, sorumlu yazı işleri müdürü sıfatıyla İnan Kızılkaya’nın içerikten sorumlu tutulması gerektiğinden hareketle verdiği beraat kararını, ilk derece mahkemesinin “İnan Kızılkaya'nın anılan sanıklara gazetede yayınlanan içerikle ilgili bilgi verip vermediğini” sormaması ve üç hak savunucusunun dosyalarının Kızılkaya’nın dosyasıyla birleştirilerek birlikte değerlendirilmesi gerektiği gerekçesiyle bozdu.

Yeniden yargılanacak olan Şebnem Korur Fincancı, Erol Önderoğlu ve Ahmet Nesin’in dosyalarının Özgür Gündem ana davasıyla birleştirilmesi durumunda, insan hakları savunucuları hapis cezası alabilir.

İnsan hakları savunucuları Şebnem Korur Financı, Erol Önderoğlu ve Ahmet Nesin’ın yargılandığı davanın 10. duruşması 15 Nisan 2019 tarihinde İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde gerçekleşti.

İnsan hakları savunucuları baskı altındaki Özgür Gündem gazetesiyle dayanışma göstermek amacıyla Mayıs 2016’da gerçekleştirilen 'Nöbetçi Genel Yayın Yönetmeni Kampanyası'na katılmaktan yargılanıyor. Kampanya çerçevesinde kırk dört gazeteci, sanatçı, yazar ve insan hakları savunucusu sırayla bir günlüğüne gazetenin nöbetçi yayın yönetmenliğini üstlenmişti. Özgür Gündem Gazetesi 16 Ağustos 2016 tarihinde kapatılmıştı.

Bir önceki duruşmada savcı esasa ilişkin mütalaasını açıklamış ve Erol Önderoğlu, Şebnem Korur Fincancı ve Ahmet Nesin'in TCK 214/1 kapsamında “suça alenen tahrik”, TCK 215/1 uyarınca “suçu veya suçluyu alenen övme”, TMK 7/2 uyarınca “örgüt propagandası” suçlarından cezalandırılmalarını talep etmişti.

15 Nisan 2019 tarihinde gerçekleşen duruşma, aralarında pek çok uluslararası sivil toplum kuruluşunun temsilcilerinin de bulunduğu kalabalık bir grup tarafından izlendi. Ayrıca Front Line Defenders, birçok uluslararası kuruluşla birlikte, neredeyse üç yıldır devam eden ve 15 Nisan 2019 tarihli duruşmada karar verilmesi beklenen davada yargılanan insan hakları savunucuları Erol Önderoğlu, Şebnem Korur Fincancı and Ahmet Nesin’e destek olmak amacıyla ortak bir bildiri imzaladı. Türkiye hükümetine gazetecilere, yazarlara ve akademisyenlere yönelik baskıları durdurması yönünde çağrı yapıldı.

Bu duruşmada mahkeme heyetinin, Şebnem Korur Fincancı ve Erol Önderoğlu’nun esasa ilişkin savunmalarını aldıktan sonra nihai kararını vermesi bekleniyordu. Ancak Şebnem Korur Fincancı’nın avukatı rahatsızlığı sebebiyle duruşmaya katılamadığı için sadece Erol Önderoğlu esasa ilişkin savunmasını sunabildi. Yurtdışında yaşayan Ahmet Nesin ise, ikamet ettiği ülkede istinabe yoluyla esasa ilişkin savunmasını daha önceden sunmuş, bunun üzerine kendisiyle ilgili yakalama kararı 28 Ocak 2019 tarihinde kaldırılmıştı.

Mahkeme, duruşmayı 17 Temmuz 2019 tarihine erteledi ve Şebnem Korur Fincancı’nın avukatına esasa ilişkin savunmanın hazırlanması için bir sonraki duruşmaya kadar süre verdi. Ahmet Nesin’in kovuşturmanın genişletilmesine yönelik talebi reddedilirken, Erol Önderoğlu’nun duruşmadan vareste tutulma talebi kabul edilidi.

Erol Önderoğlu savunmasında, savcının kendilerinin hiçbir editoryal sürecine dahil olmadıkları haberleri sadece başlıklarıyla mütalaasına koyup cezalandırılmalarını talep ettiğini belirtti. Önderoğlu, ayrıca yargılama başladığından beri hiçbir ilerleme kaydedilmediğini ve neticede ikibuçuk yıllarını bir günde alelacele hazırlanmış bu iddianameye verdiklerini söyledi. Son olarak Önderoğlu, bu davanın Türkiye’de yaygın hale gelen insan hakları savunucularına ve gazetecilere yönelik baskıların bir örneğini oluşturduğunun altını çizdi.

20 Haziran 2016 tarihinde, Şebnem Korur Fincancı, Ahmet Nesin ve Erol Önderoğlu haklarında terör örgütü propagandası yaptıkları iddiasıyla yürütülen soruşturma ardından sevk edildikleri 1. Sulh Ceza Mahkemesi tarafından tutuklandılar. Erol Önderoğlu ve Ahmet Nesin Metris Cezaevine, Şebnem Korur Fincancı ise Bakrıköy Cezaevinde gönderildi.

Şebnem Korur Fincancı bir insan hakları savunucusu ve 2009 yılından bu yana Türkiye İnsan Hakları Vakfı'nın (TİHV) başkanlığını sürdürüyor. TİHV işkence vakalarının belgelenmesi, işkence görenlere rehabilitasyon ve hukuki destek sağlama gibi konularda çalışıyor. Ayrıca Adli Tıp Uzmanları Derneği'nin de kurucularından olan Şebnem Korur Fincancı, aynı zamanda Birleşmiş Milletler'in işkence vakalarının soruşturulması ve belgelenmesine ilişkin referans standartlarını belirleyen İstanbul Protokolü'nün geliştirilmesinde önemli bir rol oynadı. 2014 yılında insan hakları alanındaki çalışmaları için Uluslararası Hrant Dink Ödülü ile onurlandırıldı. Erol Önderoğlu Sınır Tanımayan Gazeteciler'in Türkiye temsilcisi ve siyasi, sosyal ve kültürel konularda haber yapan ve temel hak ve özgürlüklere özel bir önem atfeden Bianet haber sitesinde editör olarak çalışıyor. Bianet yılda dört kez basın özgürlüğü ile ilgili raporlar yayımlıyor. Ahmet Nesin gazeteci, blog yazarı ve basın özgürlüğü için çalışan bir insan hakları savunucusu.

Terör örgütü propagandası yaptıkları iddiasıyla haklarında yürütülen soruşturmanın ardından 20 Haziran 2016'da sevk edildikleri 1. Sulh Ceza Mahkemesi Şebnem Korur Fincancı, Ahmet Nesin ve Erol Önderoğlu hakkında tutuklama kararı verdi. İnsan hakları savunucuları kendilerine tebligat gelmesi üzerine, aynı gün ifade vermek üzere gittikleri savcı tarafından 1. Sulh Ceza Mahkemesine sevk edildiler. Şebnem Korur Fincancı, Erol Önderoğlu ve Ahmet Nesin Özgür Gündem gazetesiyle dayanışmak ve gazetecilerine yönelik taciz ve soruşturmalara karşı basın özgürlüğünü savunmak için başlatılan nöbetçi genel yayın yönetmenliği kampanyasına katılmalarıyla bağlantılı olarak sorgulandılar. 

Türkiye devletiyle Kürt silahlı gruplar arasındaki çatışmanın Temmuz 2015'te yeniden başlamasından bu yana Türkiye'de medya kuruluşlarına -özellikle de çatışmayla ilgili haber yapan kuruluşlara- yönelik baskıda ciddi bir artış yaşanıyor. Kürt meselesiyle ilgili en saygın basın organı olan Özgür Gündem de hükümetin hedefi haline geldi. Mart 2016'da gazete hakkında terör örgütü propagandası yaptığı iddiasıyla soruşturma başlatıldı. 3 Mayıs 2016 Dünya Basın Günü'nde Özgür Gündem 'Nöbetçi Genel Yayın Yönetmeni Kampanyası' başlattı. Kampanyanın amacı ifade özgürlüğünü baskılama gayretindeki Türkiye hükümetinin hedefindeki gazeteyle dayanışma gösterilmesiydi. Kampanyada bugüne dek kırk dört gazeteci ve insan hakları savunucusu sırayla gazetenin bir günlük nöbetçi yayın yönetmenliğini üstlendiler. Savcılık kampanyaya katılanların 37'si hakkında terör örgütü propagandası iddiasıyla soruşturma başlattı.

Front Line Defenders, insan hakları savunucuları Şebnem Korur Fincancı, Ahmet Nesin ve Erol Önderoğlu hakkında, Türkiye'de basın özgürlüğünü savunmak amacıyla yürüttükleri meşru ve barışçıl çalışmalarıyla bağlantılı olduğuna inandığı soruşturma açılması ve tutukluluk kararını kınamaktadır 

Front Line Defenders Türkiye'nin yetkili makamlarına aşağıdaki çağrılarda bulunmaktadır:

1. Front Line Defenders'ın, yalnızca insan haklarını savunmak için yürüttükleri meşru ve barışçıl çalışmaları sebebiyle alıkonduklarına inandığı Şebnem Korur Fincancı, Ahmet Nesin ve Erol Önderoğlu derhal ve koşulsuz olarak serbest bırakılmalı, haklarındaki soruşturma kapatılmalıdır;

2. Özgür Gündem gazetesini desteklemek amacıyla düzenlenen barışçıl kampanyaya katılanlara yönelik tüm eziyet, taciz ve sindirme eylemleri sona ermelidir;

3. Türkiye'deki tüm insan hakları savunucularının meşru insan hakları faaliyetlerini her türlü şart altında misilleme korkusu olmaksızın ve herhangi bir kısıtlamaya uğramadan yürütebilmeleri garanti altına alınmalıdır.